Nowelizacja przepisów kpc wprowadziła długo oczekiwaną nowość – odsetki od kosztów procesu. Od tej pory opóźnienie w zapłacie zasądzonych kosztów nie będzie już bezkarne. Błąd ten został w końcu naprawiony. Ale nie w każdym postępowaniu wystąpią te odsetki. 

Obowiązująca od 7 listopada 2019 r. nowelizacja kpc zmieniła naprawdę sporo przepisów. Jedną z całkowitych nowości (ja przynajmniej nie pamiętam takich regulacji) jest wprowadzenie możliwości żądania odsetek od kosztów procesu. O innych nowościach już pisałem>>.

Koszty płaciliśmy bez odsetek

Mimo tego, że wierzyciel poniósł konkretne koszty (zwłaszcza uregulował opłatę od pozwu) i uzyskał prawo żądania ich zwrotu od dłużnika, to ich zapłata następowała w wysokości nominalnej. A przecież były to kwoty sięgające dziesiątek tysięcy złotych (a jeżeli były opinie biegłych to na nawet więcej). Była to zatem wierzytelność pieniężna. Jednak uprawniony mógł domagać się jedynie ich zwrotu w nominalnej wysokości bez możliwości żądania od nich odsetek. Ale koniec z tą ulgą!

Dlaczego odsetki od kosztów procesu

Uzasadnienie dla tej nowelizacji jest tyleż proste co trafne:

Odsetki od przyznanego zwrotu kosztów procesu powinny, analogicznie jak odsetki od zasądzonego świadczenia, zmotywować strony do skwapliwego wykonywania wyroku. 

Trudno to nawet jakoś skomentować – racja to i basta. Więcej w uzasadnieniu – od strony 147.

Nowe przepisy w kpc

Kwestie odsetek od kosztów procesu regulują nowe § 1(1) oraz  §1 (2) dodane do art. 98 kpc. Brzmią one tak:

paragraf 1(1) Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu – za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty.

Co to oznacza? Otóż:

1. wysokość odsetek będzie równa tzw. odsetkom cywilnym za opóźnienie (art. 481 kc), a nie odsetkom w transakcjach handlowych (nawet w sprawach gospodarczych);
2. odsetki będą przyznawane automatycznie, bez potrzeby składania wniosku w tej sprawie (a jak sąd zapomni, to trzeba wnieść o uzupełnienie);
3. żeby dać dłużnikowi chwilę czasu na złapanie oddechu, odsetki będą wymagalne nie od razu, ale od dnia uprawomocnienia się np. wyroku albo po upływie tygodnia (jeżeli np. to wyrok drugiej instancji).

Odsetki możliwe od dnia wydatków

Bardzo ciekawy jest tez drugi z tych nowych przepisów:

paragraf 1(2) W szczególnie uzasadnionym przypadku, na wniosek strony, która w toku procesu poniosła szczególnie wysoki wydatek podlegający zwrotowi, sąd może przyznać jej odsetki przewidziane w § 1(1) od kwoty równej temu wydatkowi za czas od dnia jego poniesienia przez stronę do dnia zapłaty.

Z trafnego uzasadnienia:

(…) Ponosząc w toku postępowania wydatek, np. na koszty przeprowadzenia dowodu (z reguły najczęściej na wynagrodzenie za opinię biegłego), strona zamraża środki finansowe na czas od poniesienia tego wydatku do jego zwrotu przez stronę przeciwną. Jeżeli wydatek taki w okolicznościach danej sprawy jest szczególnie wysoki, strona powinna mieć możliwość rekompensaty za okres niekorzystania ze swoich środków.

Ta regulacja obejmuje więc kwestie dotyczące sytuacji wyjątkowych, w których strona w toku sprawy poniosła wysokie wydatki. Dotyczy to zwłaszcza wspomnianych już opinii biegłych. Jeżeli to są kwoty wysokie (a często są) to ich poniesienie będzie zrekompensowane właśnie odsetkami. Ale tutaj nie będzie już działania z urzędu ponieważ potrzebny jest wniosek strony. Pamiętajcie o tym!

Oczywiście zaraz pojawią się pytania, a ile to jest „szczególnie wysoki wydatek”? Nie ma żadnej reguły, sąd będzie to oceniał indywidualnie. Dla jednych 2000 zł to masa pieniędzy, dla innych 50.000 zł nie ma znaczenia. Praktyka pokaże, od jakiej kwoty sąd zasądzi odsetki od kosztów procesu.

Dla kogo te odsetki od kosztów procesu

Odsetki należą się stronie, bo ona otrzymuje zwrot kosztów „poniesionych”. Ale jeżeli strona umówi się z prawnikiem, że część jego wynagrodzenia stanowią wyegzekwowane koszty zastępstwa? Wówczas nie będzie przeszkód, by odsetki te przypadły właśnie prawnikowi.

W postępowaniu egzekucyjnym po staremu

Niestety, ta korzystna dla wierzycieli reguła nie ma charakteru powszechnego. Okazuje się bowiem, że nie będzie obowiązywała w postępowaniu egzekucyjnym. Kwestię tę jednoznacznie wyjaśnia nowe brzmienie art. 770 paragraf 1 kpc:

Dłużnik zwraca wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty te ściąga się wraz z egzekwowanym świadczeniem. Przepisów art. 98 § 1(1) i 1(2) nie stosuje się.